Ελληνική Συμμετοχή στην 12η Διεθνή Έκθεση Αρχιτεκτονικής- Μπιενάλε της Βενετίας, 2010

Εθνικοί Επίτροποι - Επιμελητές: Φοίβη Γιαννίση, Ζήσης Κοτιώνης

 

Η κτίσις στην αρχαιότερη ετυμολογία της (ρίζα *κτι του ρήματος κτίζω) είναι «εκχέρσωσις, προετοιμασία του εδάφους, σπορά, φύτευση», ενώ αργότερα προστίθεται η σημασία της «ίδρυσης» και της «κατασκευής». Κατασκευή και Σπορά εισάγουν εξαρχής μία διπλή διάσταση της αρχιτεκτονικής, ως οργάνωσης του κτισμένου, αλλά και του ανοικτού, υπαίθριου χώρου. Με την πρόταση αυτή θέλουμε να επαναφέρουμε στις σύγχρονες αρχιτεκτονικές πρακτικές τους χώρους της καλλιέργειας (culture) με τις δύο εκδοχές του πολιτισμού και της γεωργίας. «Οι άνθρωποι συναντιούνται εντός της καλλιέργειας».

Η οικονομική κρίση που διέρχεται η Ελλάδα και ο Ευρωπαϊκός χώρος, είναι ταυτόχρονα κρίση της παραγωγής και της εργασίας και τελικά είναι κρίση της ανθρώπινης επιτελεστικότητας, μέσα στο μητροπολιτικό και, γενικά, στο ανθρωπογενές περιβάλλον. Πέρα από τα όρια της μητρόπολης, ο αγροτικός χώρος διέρχεται αυτή την κρίση μετά την κατάρρευση της εκμηχανισμένης γεωργίας των μονοκαλλιεργειών και των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων. Η κρίση του αγροτικού χώρου σχετίζεται με την δυνατότητα και την ποιότητα της διατροφής. Ταυτόχρονα οι σκληροί όροι βίωσης της οικονομικής κρίσης στην μητρόπολη στρέφουν τα βλέμματα στην ύπαιθρο, το διαθέσιμο ελεύθερο έδαφος, ως δυναμικό απόθεμα και υπόσχεση για εργασία, ποιότητα ζωής, εναλλακτική συγκρότηση της παραγωγής και για την δημιουργία κοινοτήτων, δικτύωσης και ανάπτυξης μέσω συμβιωτικών πρακτικών κατοίκησης.

Η ευθύνη της αρχιτεκτονικής υπερβαίνει τα όρια του κτηριακού κελύφους. Ορίζεται εκ νέου ως σχεδιασμός και πρακτική διαχείρισης των εδαφών. Το έδαφος είναι καλλιέργεια: καλλιέργεια σπόρων και φυτών αλλά και καλλιέργεια πολιτισμού, συσχετίσεων, επικοινωνίας, ανταλλαγών. Η αρχιτεκτονική των καλλιεργειών, η μορφοποίηση των τοπίων, ο καθορισμός της επιτελεστικότητας εντός δεδομένων χωρικών πεδίων, κατάγονται από τα προγράμματα που ονομάζουμε σπόρους και εν γένει φυτογενετικό υλικό.

Η πρόταση της «Κιβωτού» επιχειρεί να αναδείξει με συναισθητικό τρόπο (synaesthesia) την σχέση ανάμεσα στο φυτογενετικό υλικό και τους σπόρους που καλλιεργούνται, με το είδος του τοπίου μέσα στο οποίο ζούμε και τον τρόπο που μεταβολιζόμαστε. Ο ίδιος ο μεταβολισμός δεν είναι βιολογικό αλλά πολιτισμικό γεγονός. Η πτώχευση της διατροφής είναι συνώνυμη με την πτώχευση της μνήμης και της ιστορίας που στην περίπτωση της Ελλάδας είναι πλούσια σε ποικιλία αλλά και σε βάθος χρόνου. Η κιβωτός που εγκαθίσταται στο ελληνικό περίπτερο γίνεται ένας πυκνωτής – αρχείο σπόρων και ταυτόχρονα ένα πεδίο ενημέρωσης και ανταλλαγής φυτογενετικού υλικού. Από την άλλη, η κιβωτός είναι μια κουζίνα, χώρος μεταποίησης των σπόρων σε φαγητό. Η εστίαση φέρνει κοντά τους ανθρώπους και η αρχιτεκτονική συντάσσει αυτή την εγγύτητα. Οι σπόροι, τα φυτά και οι καρποί συσσωρεύονται αναδεικνύοντας την πλούσια ελληνική βιοποικιλότητα. Η ευθύνη ανάδειξης, διάσωσης και ολοκλήρωσης της βιοποικιλότητας μέσα στο σύγχρονο αγροτικό-μητροπολιτικό τοπίο, αναλαμβάνεται συμβολικά μέσα από την δημιουργία και λειτουργία της ελληνικής κιβωτού σπόρων-κουζίνας, στην 12η Διεθνή Έκθεση Αρχιτεκτονικής της Βενετίας.



Συνεργάτες:
Σχεδιασμός Κιβωτού: Φοίβη Γιαννίση, Ζήσης Κοτιώνης
Κατασκευή Κιβωτού: Μιχάλης Γαβρίλος 
Συλλογή Φυτογενετικού Υλικού: Ορέστης Δαβίας, βιολόγος 
Σχεδιασμός Έκθεσης Αγροτικών Τοπίων: Κώστας Μανωλίδης, αρχιτέκτων 
Βίντεο και ηχητική εγκατάσταση: Γιάννης Ισιδώρου, εικαστικός
Πληροφοριακός Σχεδιασμός: Αλέξανδρος Ψυχούλης, εικαστικός
Σύμβουλος Eγκατάστασης: Μαρία Παπαδημητρίου, εικαστικός,υπεύθυνη για τις δράσεις/εργαστήρια στην πόλη, την περφόμανς κέτερινγκ και την δράση της σπορίας
Επιμέλεια Καταλόγου: Φοίβη Γιαννίση, Κατερίνα Ηλιοπούλου, Ζήσης Κοτιώνης
Σχεδιασμός Καταλόγου: Μιχάλης Παπαρούνης, εκδότης
Σχεδιασμός & Ανάπτυξη Ιστοσελίδας: Αλέξανδρος Ψυχούλης, Γιώργος Καλαούζης 
Yπεύθυνη προβολής και επικοινωνίας, διοργάνωση Βενετίας: Αλεξία Κατσίγερα
Επικουρικοί Συντελεστές: Άννα Βάσωφ, Βάσια Λύρη, Θάλεια Μέλισσα, Άρτεμις Νικολοπούλου, Αλίνα Ορφανού, Νίκος Πλατσάς, Μιχάλης Σοφτάς, Νιόβη Ζαραμπούκα

greekark